Verzoekschriften en politiek in Nederland

Dit project gaat over de periode tussen 1780 en 1860. Dit was een tijd van democratisering, maar niet van democratie naar onze hedendaagse maatstaven. Wel was politiek in dit tijdvak inclusiever dan meestal gedacht wordt, in de zin dat meer mensen deelnamen aan het politieke proces. Wanneer we de petitiepraktijk serieus nemen, zien we meer continuïteit dan de vele regimewisselingen en de eigentijdse retoriek van hervorming, herstel en wederom hervorming suggereren. Dit noopt ons ertoe het vertrouwde beeld van dit tijdvak aanzienlijk bij te stellen.

In de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, in de revolutionaire Bataafse Republiek, in napoleontisch Nederland en in het Koninkrijk der Nederlanden besteedden autoriteiten op alle bestuursniveaus een belangrijk deel van hun tijd aan het lezen, bespreken en beantwoorden van verzoekschriften. Voor inwoners van Nederland, met en zonder stemrecht, was de mogelijkheid om verzoeken in te dienen tot ver in de negentiende eeuw de belangrijkste vorm van politieke participatie.

Historici hebben dit aspect van de politieke geschiedenis tot nu grotendeels links laten liggen. Grote petitiecampagnes komen soms wel voorbij in historische studies, maar over het belang van de petitiepraktijk als politiek fenomeen is nog nauwelijks nagedacht. Besluitvorming is vooral bestudeerd op het niveau van de macht, maar als een politieke vergadering of een individuele machthebber een besluit nam, was daar vaak al een heel traject aan voorafgegaan van het opstellen en indienen van verzoekschriften. In dit boekproject krijgt de petitiepraktijk een plaats in de Nederlandse politieke geschiedenis.