REPUBLIC

De online toegang tot de resoluties van de Staten-Generaal 1576-1796

In de lange zeventiende eeuw was de Nederlandse Republiek een van de grote mogendheden. Binnen en buiten Nederland spreekt het fenomeen van een klein land dat uitgroeide tot een wereldmacht op economisch, politiek, militair en cultureel terrein nog altijd tot de verbeelding. Bijzonder was dat dit land niet het Europese standaardmodel voor staatsvorming – een eenheidsstaat onder een monarch – volgde. In de late zestiende eeuw, tijdens hun opstand tegen landsheer Filips II, besloten zeven provincies in de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als een republiek met behoud van gewestelijk soevereiniteit. Vertegenwoordiging en besluitvorming op het ‘nationale’ niveau brachten allerlei politiek-institutionele innovaties met zich mee. De voorganger van de Staten-Generaal van nu vormde van de late 16^de eeuw tot het eind van de 18^de eeuw de centrale vergadering in een republiek van verenigde staten. De Hoogmogende Heren Staten-Generaal hielden zich zeker niet alleen met ‘high politics’ bezig. Op het Binnenhof in Den Haag debatteerden en besloten zij als de vertegenwoordigers van zeven soevereine provincies vrijwel dagelijks (ook in het weekend!) over de meest uiteenlopende zaken, van pensioenen voor oorlogsweduwen en nieuwjaarsgiften voor generaliteitsbodes tot het stichten van handelscompagnieën en het te voeren beleid rond oorlog en vrede. Besluitvorming was een continu proces en drukte zich uit in een schier eindeloze reeks resoluties, zorgvuldig opgetekend door de griffier en zijn klerken. In die besluiten weerspiegelt zich niet alleen de uitvinding en de ontwikkeling van de Republiek als nieuwe staat en grote mogendheid, zij laten ook het dagelijks politiek bedrijf van de vertegenwoordigers en soevereinen van toen zien.

De resoluties van de Staten-Generaal (1576-1796) vormen een ruggengraatbron voor het onderzoek naar de geschiedenis van Nederland en zijn van wereldhistorisch belang. Historici hebben dit al lang erkend, maar de inspanningen om de resoluties voor onderzoek toegankelijk te maken stuitten op de enorme omvang van het corpus. Met de allernieuwste methoden die pas de laatste jaren beschikbaar zijn gekomen, is de toegang tot deze historische goudmijn in haar volle omvang haalbaar geworden. Hierdoor kunnen historici talrijke belangrijke vragen over de Nederlandse Gouden eeuw beantwoorden.

De resoluties en historisch onderzoek

De besluiten vormen een wezenlijk deel van het enorme archief van de Staten-Generaal dat in het Nationaal Archief te Den Haag wordt bewaard. In deze papiermassa fungeren de resolutiereeksen als wegwijzer naar talloze belangrijke en intrigerende stukken. In hun studies van opkomst, bloei en verval van de kleine maritieme republiek te midden van (veel) grotere dynastieke staten hebben vele binnen- en buitenlandse historici dan ook gebruik gemaakt van het archief en de resoluties van de Staten-Generaal, voor zover toegankelijk.

Voor de periode 1576-1630 kunnen de onderzoekers online beschikbare uitgaven gebruiken, die in ontwerp en formaat variëren. Onderzoek naar ontwikkelingen op lange termijn, zoals de veranderingen in de behandeling van verzoekschriften of de schommelingen in de interactie met andere staten, wordt zo geremd. Dit nadeel geldt evenzeer voor het bestuderen van de scheidslijn tussen formele en informele politiek, governance, de ontwikkeling van politiek ceremonieel of het achterhalen van het politieke bedrijf achter de schermen. Het uitvoeren van serieel onderzoek naar de presentie in vergaderingen en commissies, of naar zaken als economisch en militair beleid, is nu erg moeilijk. Dit alles zal mogelijk gemaakt worden door REPUBLIC. Pas als alle resoluties uit de periode 1576-1796 toegankelijk zijn gemaakt, kunnen we beginnen met het beantwoorden van vragen met betrekking tot vroegmoderne institutionele vernieuwing, politieke reconstructie, ‘regime change’, netwerkvorming, politiek taalgebruik en representatie. Ook onderzoek naar de relatieve positie en de rijkdom van de provincies, de concurrentie tussen leger en vloot, het belang van de verschillende kolonies en de behandeling van verschillende religieuze groepen kunnen met REPUBLIC worden aangepakt.

REPUBLIC zal toegang bieden tot de afbeeldingen van meer dan een half miljoen pagina’s met handgeschreven en gedrukte politieke informatie. REPUBLIC zal hun inhoud toegankelijk maken door geautomatiseerde transcripties en gestructureerde tekst die zal worden verbeterd met behulp van ‘machine learning’ en menselijke correctie. In REPUBLIC zullen automatisch talen, datums, personen, aardrijkskundige namen, instellingen en bepaalde tekstelementen worden geïdentificeerd. Deze informatie zal beschikbaar komen in een annotatielaag. Een framework voor gestructureerde data zal gebruikers toegang geven tot de onderwerpen in de resoluties. Al deze baanbrekende tools zullen toekomstige gebruikers in binnen- en buitenland een veelomvattende toegang tot het complete corpus van de resoluties verschaffen.