3,8 miljoen voor digitale ontsluiting VOC-archieven
Amsterdam, 21 mei 2021 – Huygens ING ontvangt 3,8 miljoen van NWO voor het GLOBALISE-project om het UNESCO-archief van de VOC digitaal te ontsluiten. Samen met de Vrije Universiteit, het Nationaal Archief, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en het KNAW Humanities Cluster bouwt het instituut voor Nederlandse geschiedenis een hypermoderne wetenschappelijke infrastructuur, waarmee een beter begrip van de Nederlandse koloniale geschiedenis en de VOC mogelijk wordt.
Het UNESCO Memory of the World-archief van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), bestaande uit ongeveer vijfentwintig miljoen pagina’s, biedt niet alleen inzicht in het reilen en zeilen van de VOC, maar geeft ook een unieke kijk op interacties tussen Europese en niet-Europese partijen in Azië in de zeventiende en achttiende eeuw. Momenteel is het nog een enorme uitdaging om onderzoek te doen naar deze immense verzameling handgeschreven documenten.
Dankzij een investering van 3,8 miljoen euro uit het NWO-programma Grootschalige Infrastructuur kan het GLOBALISE-project hierin verandering brengen. Een consortium bestaande uit het Huygens ING, de Vrije Universiteit, het Nationaal Archief, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en het KNAW Humanities Cluster ontwikkelt in de periode 2021-2026 een digitale wetenschappelijke infrastructuur die de belangrijkste reeks VOC-rapporten voor geavanceerde nieuwe onderzoeksmethoden ontsluit.
Matthias van Rossum (IISG), projectleider en mederedacteur van De slavernij in oost en west. Het Amsterdam-onderzoek, benadrukt dat dankzij de online infrastructuur ook het brede publiek kan worden betrokken bij deze veelzijdige en hevig bediscussieerde periode van de Nederlandse overzeese geschiedenis.
‘De VOC heeft zeer gedetailleerde archieven aangelegd over grote delen van de wereld die informatie geven over bijvoorbeeld mensen, culturen, handel, grondstoffen en politiek,’ zegt Van Rossum. ‘Het is wereldwijd één van de grootste archieven met het meeste informatie over dit deel van de geschiedenis voor de grote delen van de wereld waar zij actief was. Het gaat om een gebied van India tot China, van Zuid-Afrika tot het Midden-Oosten, en van Indonesië tot Japan.
‘Momenteel zijn de mogelijkheden om onderzoek te doen met deze archieven beperkt. De teksten zijn in het oud-Nederlands opgesteld en veel landen, steden en gebeurtenissen zijn in de loop der tijd van naam veranderd. Dit project gaat deze barrières opheffen, zodat onderzoekers van waar ook ter wereld vanachter hun bureau dit belangrijke archief diepgaand kunnen onderzoeken.’ Het belang van het project is groot: ‘Dit maakt versnelling van onderzoek mogelijk en het zal ons beeld sterk veranderen, denk aan kennis over de impact van de vroege koloniale geschiedenis, de geschiedenis van slavernij en slavenhandel, maar ook de verspreiding van religies en culturele uitwisseling.’
GLOBALISE geeft een sterke impuls aan de activiteiten van de afdelingen Digitaal Databeheer van het Huygens ING en Digital Infrastructure (DI) van het KNAW Humanities Cluster. De grote uitdaging van GLOBALISE voor de data-afdeling van het Huygens ING zit erin alle gegevens die in het project bijeengebracht worden goed vindbaar, toegankelijk en bruikbaar te maken voor verschillende typen onderzoek. Een team van data-experts zal relevante contextuele gegevens uit talloze publicaties over de VOC-geschiedenis verzamelen en structureren en daarnaast de grote hoeveelheid annotaties op de VOC-rapporten over onder meer personen, plaatsen, gebeurtenissen en de relaties daartussen op juistheid controleren en waar nodig verbeteren. GLOBALISE stelt de afdeling in staat haar kennis en kunde op het gebied van opschonen, transformeren, structureren en publiceren van gegevens sterk te vergroten en zo verder uit te groeien tot een expertisecentrum voor geesteswetenschappelijke data.
Het project stelt DI in staat zijn expertise op het gebied van digitale onderzoeksomgevingen voor de geesteswetenschappen verder uit te bouwen. In GLOBALISE komt veel van waar DI aan werkt samen: automatische beeldanalyse van honderdduizenden scans, verbetering van automatisch getranscribeerde handgeschreven tekst, en de integratie van tekst en de daarop aangebrachte annotaties, door Natural Language Processing-algoritmes, GLOBALISE-teamleden en vrijwilligers. Om geavanceerd onderzoek met deze gegevens mogelijk te maken zal DI op basis van de wensen van gebruikers interfaces ontwikkelen die op verschillende manieren toegang geven tot de scans, teksten en data.
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) investeert 20 miljoen euro in zeven projecten voor vernieuwende wetenschappelijke infrastructuur. Deze ‘investeringen NWO-groot’ worden ingezet voor de aanschaf van hoogwaardige apparatuur, samenstelling van dataverzamelingen en ontwikkeling van software. Zo versterkt NWO de wetenschappelijke infrastructuur, die Nederlandse kennisinstellingen beschikbaar stellen aan de Nederlandse onderzoeksgemeenschap. Wetenschappers uit heel Nederland werken vaak samen binnen de projecten waar de nieuwe faciliteiten gerealiseerd worden, ook met internationale partners.
